Cơ cấu dân số

I. Cơ cấu dân số theo giới

Cơ cấu dân số theo giới là biểu thị tương quan giữa giới nam và giới nữ hoặc so với tổng số dân, được đo bằng tỷ lệ giới tính hoặc tỷ lệ nam giới. Được biểu thị bằng các công thức:

Tỉ số giới tính: T_NN = (D_nam / D_nữ) * 100

Tỉ lệ nam giới: T_nam = (D_nam / D_tb) * 100

Trong đó:

T_NN: Tỉ số giới tính
T_nam: Tỉ lệ nam giới
D_nam: Dân số nam
D_nữ: Dân số nữ
D_tb: Tổng số dân

Cơ cấu dân số theo giới có sự biến động theo thời gian, từng nước, và từng khu vực. Ở các nước phát triển, tỷ lệ nam giới thường thấp hơn tỷ lệ nữ giới, trong khi ở một số nước khác lại ngược lại. Nguyên nhân của sự biến đổi này bao gồm trình độ phát triển kinh tế, chuyển cư và tuổi thọ trung bình của nam và nữ.

Cơ cấu dân số theo giới ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, và hoạch định chính sách phát triển kinh tế – xã hội của các quốc gia.

II. Cơ cấu dân số theo độ tuổi

Cơ cấu dân số theo độ tuổi là tập hợp những nhóm người được sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định. Đây là một yếu tố quan trọng thể hiện tình hình sinh, tử, tuổi thọ và khả năng phát triển của dân số và nguồn lao động của một quốc gia.

Trên thế giới, cơ cấu dân số theo độ tuổi được chia thành ba nhóm:

Nhóm dưới tuổi lao động: 0 – 14 tuổi.
Nhóm tuổi lao động: 15 – 59 (đến 64 tuổi).
Nhóm trên tuổi lao động: Trên 60 (hoặc 65 tuổi).

Ở Việt Nam, tuổi lao động nam từ 15 đến hết 59 tuổi và nữ từ 15 đến hết 54 tuổi.

Dân số trẻ, trong độ tuổi từ 0 – 14, chiếm trên 35% dân số. Trong khi đó, dân số già, trong độ tuổi từ 60 trở lên, chiếm dưới 25% dân số.

Cơ cấu dân số theo độ tuổi ảnh hưởng đến sự dồi dào của nguồn lao động và cũng tạo ra áp lực đối với dân số lớn.

Tháp dân số

Tháp dân số là biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo độ tuổi và giới tính. Có ba kiểu tháp dân số: mở rộng, thu hẹp và ổn định. Thông qua tháp dân số, chúng ta có thể biết được tình hình sinh, tử, gia tăng dân số và tuổi thọ trung bình.

Cơ cấu xã hội

Cơ cấu dân số theo lao động cho biết nguồn lao động và dân số hoạt động theo khu vực kinh tế.

Nguồn lao động

Dân số trong tuổi lao động có khả năng tham gia lao động. Có hai nhóm dân số: nhóm dân số hoạt động kinh tế và nhóm dân số không hoạt động kinh tế.

Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế

Khu vực I: Nông – Lâm – Ngư nghiệp
Khu vực II: Công nghiệp – Xây dựng
Khu vực III: Dịch vụ
Xu hướng tăng là rõ ràng ở khu vực II và III.

Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa

Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.

Thông qua tỉ lệ người biết chữ 15 tuổi trở lên và số năm đi học của người 25 tuổi trở lên, chúng ta có thể nhận thấy các nước phát triển có trình độ văn hóa cao hơn so với các nước đang phát triển và kém phát triển.

Hy vọng bài viết này mang lại thông tin hữu ích cho bạn.